در طی تحقیقاتی مشاهده شده است بیمارانی که به لایف استایل و تنوع سبد غذایی مصرف خود اهمیت نمی دهند با بیماری شقاق دسته و پنجه نرم می کنند. این افراد اغلب در دو گروه جای می گیرند، اولا آن دسته از بیمارانی که با بیماری های مقعدی و نشیمنگاهی غریبه هستند و دسته دیگر افرادی که قبلا سابقه بیماری هایی نظیر همورویید را داشته اند و از پس این بیماری فیشر نیز رخ نمایی کرده است. در هر صورت فرقی ندارد که در کدام گروه قرار داشته باشید، مطالب زیر از شرکت آویژه درمان متین، نکات آموزنده در رابطه با درمان شقاق به شما ارائه می دهد.
تعریف شقاق
بروز یک پارگی کوچک در بافت نازک و مرطوب پوشاننده مقعد، شقاق می باشد. اگر می خواهید بدانید که مقعد دقیقا در کدام ناحیه از اندام نشمینگاهی قرار دارد باید بگوییم که این بخش، دهانه عضلانی انتهای دستگاه گوارش می باشد که می توان آن را خروجی مدفوع نیز در نظر گرفت. به طور خلاصه دلایلی که باعث ایجاد فیشر می شود به زور زدن حین اجابت مزاج، دفع مدفوع سفت یا بزرگ می باشد. درمان شقاق از آن حیث حائز اهمیت است که این بیماری غالبا با خونریزی حین دفع همراه است، علاوه بر این موضوع ایجاد اسپاسم در دهانه مقعد که اسفنکر مقعد نیز نامیده می شود، با وجود آن امکان پذیر است.
اغلب افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند نوزادان می باشند اما می تواند افراد بزرگسال را نیز درگیر کند. بیشتر شقاق های مقعدی با درمان های ساده مانند افزایش مصرف فیبر و نشستن در آب گرم بهبود می یابند. با این حال در مواردی دارو درمانی یا جراحی تنها راه پیش رو درمان فیشر می باشد.
علائم بیماری
اگر دچار ناراحتی هایی حین دفع مدفوع شده اید و نمی دانید که آیا فیشر برای شما رخ داده است یا نه، با توجه به علائم زیر می توانید متوجه این موضوع شوید و فورا به درمان شقاق روی بیاورید:
- درد هنگام دفع و چند ساعت بعد از آن
- خون روشن روی مدفوع یا دستمال توالت پس از اجابت مزاج
- وجود یک ترک و شکاف معلوم در دهانه مقعد
- لمس یک برآمدگی کوچک در اطراف مقعد
دلایل ایجاد فیشر و درمان آن
همانطور که در ابتدا نیز به این موضوع اشاره کردیم ایجاد هرگونه کشش در ناحیه مقعد به بروز چنین مشکلی منجر می شود، به طور خلاصه افرادی به درمان شقاق نیاز دارند که:
- ماهیت مدفوع آن ها بزرگ و سفت است.
- در اغلب موارد یبوست دارند و مجبورند حین دفع زور بزنند.
- افرادی که به مدت طولانی اسهال دارند.
- بیمارانی که رابطه مقعدی دارند.
- این عارضه ممکن است در اثر زایمان نیز ایجاد شود.
- البته علل دیگری اعم از بیماری های التهاب روده مانند کرون، سرطان مقعد، اچ آی وی ، بیماری سل و سیفلیس نیز از موارد اثرگذار ولی نادر محسوب می شوند.
تشخیص و درمان شقاق
برای اینکه متخصص وجود این بیماری را در شما تشخیص دهد، سوابق بیماری تان را مورد بررسی قرار می دهد و با انجام معاینات بالینی می تواند به تشخیص و درمان فیشر اقدام کند. اغلب پارگی موجود با معاینات اولیه قابل مشاهده است.
البته نوع دیگری از این بیماری وجود دارد که برشی ظریف مانند کاغذ در دهانه مقعد ایجاد می کند و عمق بیشتری نیز دارد. این نوع که شقاق مزمن نامیده می شود اصولا با رشد بافت های گوشتی داخلی و خارجی همراه است. فیشر اگر بیشتر از هشت هفته طول بکشد مزمن تلقی می شود.
محلی که این عارضه در آن رخ داده است کاملا می تواند گویای علت آن باشد. نوعی از این بیماری که در کنار دهانه مقعد ، به جای پشت یا جلو آن، نمایان می شود علامتی از بروز بیماری کرون است. متخصص آزمایش های بیشتری را برای تشخیص فیشر توصیه می کند که در ادامه به توضیح کامل آن ها پرداخته ایم.
برای بررسی بیماری شقاق لازم است به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
ممکن است شما عزیزان هر یک از علائمی را که نام برده‌اید به صورت کاملاً اتفاقی و ناگهانی تجربه کنید. در واقع با مشاهده هر یک از آن‌ها توصیه می‌شود برای تشخیص بیماری به فوق تخصص گوارش و کبد یا دکتر داخلی مراجعه نمایید. به هنگام بر قراری ارتباط با پزشک تمامی علائم خود را با ایشان در میان بگذارید تا پروسه درمانی مناسبی برای شما در نظر گرفته شود.
آزمایشات در تشخیص و درمان شقاق مقعدی
- آنوسکوپی
یک دستگاه لوله شکل است که در مقعد قرار داده می شود تا پزشک را در دیدن رکتوم و مقعد یاری کند.
- سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر
پزشک با قرار دادن یک تیوب منعطف و نازک به همراه یک دوربین به تهیه ویدیو اقدام و با نمایش آن بر روی مانیتور دید مطلوبی نسبت به عضو پیدا می کند. انجام این ازمایش برای افراد زیر 45 سال که هیچ فاکتور خطری از بیماری ها و سرطان روده ندارند، توصیه می شود.
- کولونوسکوپی
برای افراد بالای 45 سال که علائمی از بیماری های روده و سرطان دارند و یا اینکه با درد معده و اسهال دست و پنجه نرم می کنند، کولونوسکوپی بهترین راه تشخیص و درمان شقاق است.
درمان فیشر
در اغلب مراجعه کننده این بیماری بعد از گذشت چند هفته و با انجام درمان های خانگی، به تدریج بهبود می یابد. در طول این مدت سعی کنید که مصرف مواد غذایی ملین را در سبد غذایی خود بگنجانید تا شاهد بهبودی هرچه زودتر خود باشید.
علاوه بر این موضوع نشستن در اب گرم با دستورالعملی که پزشک برای شما در نظر می گیرد، مخصوصا بعد از اجابت مزاج می تواند کمک شایانی به شل شدن اسفنکر مقعدی کند. با این حال اگر علائم ادامه یافت قطعا راه های دیگری را می بایست مد نظر قرار دهید. از جمله تکنیک های مورد استفاده برای درمان شقاق می توان به موراد زیر اشاره کرد:
راه های غیرجراحی
استعمال موضعی نیتروگلیسیرین: این اقدام به افزایش جریان خون در فیشر و درمان آن سهم بسزایی دارد و از سوی دیگر به رفع اسپاسم در دهانه مقعد نیز کمک می کند. این راه اغلب زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که سایر تکنیک ها با شکست مواجه شده باشند.
استعمال موضعی لیدوکائین: همانطور که همه به خواص لیدوکائین واقف هستند، این ماده برای از بین بردن درد مورد استفاده قرار می گیرد.
تزریق بوتاکس(OnabotulinumtoxinA): برای فلج کردن عضله اسفنکتر مقعد و رفع اسپاسم مفید واقع می شود.
مصرف داروهای فشار خون مانند نیفدیپین یا دیلتازم به شل شدن اسفنکر مقعدی و کاهش درد ناشی از آن کمک شایانی می کند. این داروها برای درمان شقاق به صورت موضعی مورد استفاده قرار می گیرند که ممکن است از طریق دهان نیز مصرف شوند. نوع خوراکی آن ها ممکن است عوارض جانبی بیشتری داشته باشد.
درمان فیشر با جراحی
اگر شما دارای شقاق مزمن باشید که روش های گفته شده بر آن ها اثری نداشته باشد یا اینکه علائم آن ها روند زندگی شما را مختل کرده باشد، پزشک معالج جراحی را پیشنهاد خواهد داد این متد که با نام اسفنکتروتومی داخلی شناخته می شود که به رفع اسپاسم و کاهش درد کمک شایانی می کند.
درمان شقاق با روش های خانگی
عاملی که باعث بهبود این بیماری خواهد شد، اصلاح سبک زندگی می باشد. در ادامه راهکارهایی را به شما ارائه دادیم که با رعایت آن ها خواهید توانست به خوبی درمان شقاق را مدیریت کنید:
اضافه کردن فیبر به برنامه غذایی ؛ خوردن حدود 25 تا 35 گرم فیبر در طول روز می تواند باعث نرمی مدفوع و اجابت مزاج راحت شود. میوه ها، سبزیجات، آجیل همگی غنی از فیبر هستند. همچنین شما می توانید از مکمل های دارای فیبر نیز استفاده کنید. نکته مهمی که در مصرف فیبر می بایست در گوشه ذهن نگه دارید این است که آن ها باعث ایجاد نفخ و گاز می شوند، بنابراین توصیه می شود که مصرف آن ها را به تدریج افزایش دهید.
نوشیدن مایعات به اندازه کافی ؛ مصرف مایعات از بروز یبوست ممانعت به عمل می آورد که به خودی خود تاثیر شگرفی بر درمان فیشر می گذارد.
پرهیز از زور زدن حین اجابت مزاج ؛ این فشار وارده به دهانه مقعد پارگی در حال بهبود را باز و یا فیشر جدیدی را ایجاد می کند.
نشستن در حمام گرم ؛ این در واقع خیساندن محل با نشستن در آب گرم به مدت 10 الی 20 دقیقه چند بار در روز می باشد که میتواند پوست را تسکین دهد و در درمان شقاق موثر باشد.
عدم درمان شقاق چه عارضه‌هایی را به همراه خواهد داشت؟
شقاق یا ترک‌های پوستی در اطراف مقعد ممکن است در صورت عدم درمان عوارض مختلفی را به همراه داشته باشد. برخی از این عوارض عبارت‌اند از:
تشدید شقاق: عدم مداخله و درمان مناسب میتواند منجر به تشدید و افزایش تعداد این عارضه شود.
تحریک و التهاب: شقاق‌ها ممکن است به عنوان منطقه‌های تحریک و آسیب‌پذیرتر در برابر التهابات پوستی باشند.
تغییر در ظاهر پوست: این عارضه می‌توانند باعث تغییر در ظاهر پوست شوند و در برخی موارد زیبایی ظاهر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
آزار و ایجاد علائم ناخوشایند: این نوع اختلال ممکن است به عنوان یک منطقه ایجاد آزار و احساس ناراحتی شدید برای فرد مبتلا باشند.
مشکلات روحی: ظاهر این عارضه میتواند بر روی روحیه و اعتماد به نفس فرد تأثیر بگذارد و در برخی موارد میتواند به مشکلات روانی نیز حتی منجر شود.
احتمال افزایش علائم در دوران بارداری: در زمان بارداری، به ویژه در دوران کاهش وزن بعد از زایمان، شقاق‌ها ممکن است بیشتر مشهود شوند و باعث ناراحتی بانوان باردار شوند.
